De impact van een onterving

Schrijnende gevallen zien wij soms aan onze tafel. Ouders die al jaren geen contact meer hebben met hun kinderen. Ouders waarvan de kinderen zwaar alcohol- of drugsverslaafd zijn en die eigenlijk al weten waar hun zuurverdiende geld naar toe gaat als zij hun kind tot erfgenaam benoemen. Ouders van kinderen waar een ruzie heeft plaatsgevonden en deze ruzie nooit is bijgelegd.

Sommige ouders hebben het er zichtbaar lastig mee: de keuze om een kind wel of niet te laten erven. Andere ouders zijn al veel verder in het proces en voor hen is het ‘zo klaar als een klontje’: het kind wordt onterfd.

Een onterving kan nooit voor 100%. Een kind is door een onterving geen erfgenaam en zit dus niet aan de verdelingstafel, maar een kind heeft altijd recht op zijn of haar legitieme portie. Dit is (simpel gezegd) de helft van wat een kind had gekregen als er geen testament was geweest. Deze legitieme portie geeft alleen recht op geld, niet op goederen. Fotoalbums, boeken en andere personalia horen niet bij het onterfde kind terecht te komen. Soms wordt er echter over een onterving van kinderen wat te gemakkelijk gedacht. Er wordt niet gedacht aan de consequenties die dit voor de kinderen heeft, anders dan dat zij geen erfgenaam zijn.

Zo ook Mevrouw X. Mevrouw X is tweemaal gehuwd geweest en had twee kinderen: uit ieder huwelijk één. Het oudste kind, de dochter, was wat jaartjes ouder en had een goede carrière opgebouwd. De jongste, een zoon, had het wat zwaarder. Hij kon had geen enkele studie afgemaakt en kon een baan nog echt lang houden. Mevrouw X vond dat zij hem na haar overlijden een duwtje in de rug moest geven. Haar dochter had immers toch genoeg vermogen verzameld tijdens haar leven en zou de erfenis niet nodig hebben. Mevrouw X wilde haar dochter daarom onterven en haar zoon tot enig erfgenaam benoemen. Mevrouw X had mij verzekerd dat haar dochter van haar plannen af wist. Zij hadden dit al een aantal maal aan de keukentafel besproken en dochter zou volledig achter deze beslissing staan.

Mevrouw X komt te overlijden en u raadt het al: de onterving van de dochter kwam voor dochter als een donderslag bij heldere hemel. Nooit had haar moeder dit met haar besproken. De emotionele impact van de paar woorden: ik onterf mijn dochter, waren immens. Dochter en zoon, die tot dan toe goed overeenkwamen, zijn door dit testament uit elkaar gegroeid. Zoon begreep enigszins waarom zijn zus het hier lastig mee had, maar snapte niet waar zij zo’n heisa
van maakte. Dochter deed een beroep op haar legitieme portie, ongeacht dat ze het geld niet nodig had. De emotionele gevolgen van een onterving zijn voor kinderen behoorlijk groot. Het gaat in veel gevallen om een gevoel van afwijzing: niet belangrijk genoeg zijn. Meer dan eens groeit uit zo’n onterving ook een familieruzie tussen de kinderen. Zeker als één van de kinderen wel erft en een ander niet.

Over een onterving dient niet te lichtvaardig nagedacht te worden. In veel gevallen is een onterving een hele verdrietige keuze geweest voor ouders. Een keuze die zij liever niet hadden gemaakt. Maar in sommige gevallen, al komt de onterving (zoals in bovenstaande situatie) uit een goed hart, heeft het gevolgen die de ouder op het moment van onterving niet heeft meegenomen in de overweging.